محل وقوع : کشور هنگ کنگ
زمان :سال 1991 میلادی شرح
حادثه : این حادثه زمانی اتفاق افتاد که اپراتور قصد داشت سوخت را از مازوت به گازوئیل تغییر هد. در حین تغییر سوخت، ناگهان گازوئیل نشت نموده و پس از پاشش بروی بدنه داغ دیگ مشتعل میگردد .اپراتور پس از روئیت شعله، بلافاصله شیر سوخت را قطع نموده و با آتش نشانی تماس میگیرد .
علت وقوع مشکل :وقوع نشتی در مسیر سوخت مایع و مشتعل شدن آن
راهکار جلوگیری از بروز حوادث مشابه :اعمال تعمیرات پیشگیرانه ( اگر اپراتور قبل از روشن نمودن دستگاه کلیه اتصالات را از لحاظ سلامت عملکردی و عدم وجود نشتی چک کرده بود، وقوع چنین اتفاقی ممکن نبود .)
محل وقوع : کشور هنگ کنگ
زمان : سال 1995 میلادی
شرح حادثه : حادثه در یک کارگاه نساجی و زمانی اتفاق افتاد که حدود 3 ساعت از زمان خاموش شدن بویلر میگذشت . دراین حادثه بدلیل Overload جریان برق، ناگهان تابلوی برق بویلر مشتعل گردید. اپراتور بلافاصله شیرهای سوخت را بسته و جریان برق بویلر را قطع نمود و با آتش نشانی تماس گرفت .
علت وقوع مشکل : منشاء اصلی بروز مشکل، پرشرسوئچ تشخیص داده شد. بدلیل شکستگی حباب جیوه پرشرسوئیچ ، در مدار برق اتصال کوتاه اتفاق افتاده و به همین دلیل تابلو برق بویلر دچار حریق گردید. ( نصب پرشر سوئیچ فشار در داخل تابلو برق بویلر غیر استاندارد بود )
راهکار جلوگیری از بروز حوادث مشابه : اعمال تعمیرات پیشگیرانه ( بویلرها و کلیه تجهیزات مرتبط با آنها میبایست بنحو ویژه ای نگهداری و تعمیرات گردد.)
محل وقوع : کشور هنگ کنگ
زمان : سال 1991 میلادی شرح
حادثه : بر اساس درخواست واحدهای زیست محیطی، اپراتور تصمیم میگیرد تا سوخت را از مازوت به گازوئیل تغییر دهد. مدت کوتاهی پس از تغییر سوخت، بدلیل نشتی از اتصالات پمپ و پاشش گازوئیل روی سطوح داغ بویلر، حریق اتفاق افتاد. اپراتور بلافاصله برق را قطع نموده و شیرهای سوخت را بسته و با آتش نشانی تماس گرفته است.
علت وقوع مشکل : منشاء اصلی بروز مشکل، وجود نشتی در اتصالات مسیر سوخت بوده است.
راهکار جلوگیری از بروز حوادث مشابه : اعمال تعمیرات پیشگیرانه ( بویلرها و کلیه تجهیزات مرتبط با آنها میبایست بنحو ویژه ای نگهداری و تعمیرات گردد.)
محل وقوع :کشور فرانسه
زمان : سال 1989 میلادی
شرح حادثه :حادثه زمانی اتفاق افتاد که پرسنل قصد داشتند تا بویلری 116 مگاواتی را در یک کارخانه تولیدات شیمیایی پس از تعمیرات دوره ای 15 روزه راه اندازی نمایند. در زمان وقوع حادثه حدود 440 متر مکعب گاز یدلیل باز بودن شیرهای سوخت یکی از مشعلهای رزرو در داخل دیگ جمع شده بود . متاسفانه در این حادثه 1 نفر کشته و 8 تکنسین مجروح شده و قطعات بویلر تا شعاع 250 متری تکه تکه شد .
علت وقوع مشکل : منشاء اصلی بروز مشکل باز بودن شیرهای سوخت مشعل رزرو و عدم سیستم اخطار در اینخصوص بوده است.
راهکار جلوگیری از بروز حوادث مشابه : نگهداری و تعمیرات مداوم سیستمهای حفاظتی و عدم استارت سیستم بدون وجود حفاظتهای ذکر شده.
محل وقوع : کشور فرانسه
زمان : سال 1994 میلادی
شرح حادثه : حادثه دریک شرکت تولیدی مواد غذایی که دارای یک بویلر بخار با ظرفیت 1 تن در ساعت بود اتفاق افتاد. ظرفیت دیگ مذکور 2790 لیتر و سطح انتقال حرارت آن 27 متر مربع بوده و از سوختهای استاندارد استفاده مینمود. بویلرهای مذکور در سال 1979 نصب و با فشار کاری10 bar راه اندازی شده بود و بخار مورد نیاز 5 دستگاه پخت را تامین میکرد. پیش از انفجار صدای هیس هیس از شیر اطمینان به گوش میرسید. متاسفانه در این انفجار 3 نفر از پرسنل شرکت کشته شده ( جسد یک نفر در حدود 250 متری دهانه جلوی دیگ پیدا شد )، 3 پرسنل دیگر نیز به شدت مجروح شدند. بدنه بویلر ( حدود 3 تن وزن ) حدود 150 متر به سمت شمال کارگاه پرتاب شده و مخزن ذخیره آب گرم نیز حدود 200 متر به سمت جنوب کارگاه پرتاب شده بود . نکته جالب توجه اینکه بویلر مذکور جهت تعمیرات شیر اطمینان و درین حدود 3 روز تحت تعمیر بوده و صبح روز واقعه وارد مدار شده بود . علت اصلی انفجار به احتمال قوی ورود ناگهانی حجم زیادی آب سرد و برخورد آن با لوله های بسیار داغ بویلر بوده است( زمان تغییر فاز آب از مایع به بخار حدود 1600 برابر افزایش حجم داریم ) . یکی از دلایل بی آب ماندن بویلر و داغ شدن سطوح داخلی آن خرابی شیر درین احتمال داده شده است .
علت وقوع مشکل : منشاء اصلی بروز مشکل خرابی شیر درین و تخلیه آب بویلر و افزایش بسیار بالای سطوح داخلی بوده است.
راهکار جلوگیری از بروز حوادث مشابه : نگهداری و تعمیرات مداوم سیستمهای حفاظتی و عدم استارت سیستم بدون وجود حفاظتهای ذکر شده
محل وقوع : کشور ایران
زمان : سال 1395 شمسی
شرح حادثه : حادثه در شرکتی واقع در شهرک صنعتی روی استان زنجان اتفاق افتاد .شدت انفجار ناشی از دیگ بخار به حدی بود که یک جوان ۲۶ ساله در دم به کام مرگ فرو رفت و دو جوان ۲۵ ساله و ۳۲ ساله نیز بلافاصله پس از اقدمات پیش بیمارستانی به منظور ادامه مداوا و درمان به بیمارستان آیت الله موسوی زنجان منتقل شدند.
علت وقوع مشکل : منشاء اصلی بروز مشکل نقص فنی دیگ بخار اعلام شده است.
راهکار جلوگیری از بروز حوادث مشابه : نگهداری و تعمیرات مداوم سیستمهای حفاظتی و عدم استارت سیستم بدون وجود حفاظتهای ذکر شده
محل وقوع :کشور آمریکا
زمان : سال 1865 میلادی
شرح حادثه : حادثه مذکور در یک کشتی اتفاق افتاد و منجر به فوت 1700 نفر گردید، که در نوع خود یک فاجعه انسانی بزرگ به شمار می آید. در جدیدترین بررسی ها درخصوص حادثه مذکور ( حدود 150 سال پس از وقوع آن ) علت بروز حادثه ( انفجار 3 بویلر از 4 بویلر موجود در کشتی ) به شرح ذیل مطرح گردیده است .
علت وقوع مشکل : منشاء اصلی بروز مشکل سه عامل عمده به شرح ذیل ذکر گردیده است : 1- در ساخت بدنه اصلی بویلر ها (با توجه به محدودیت های علمی زمان وقوع حادثه)از فولاد(Charcoal Hammered No. 1)فاقد مشخصه های لازم در ساخت بویلر ها و محفظه های تحت فشار استفاده شده بود .
البته در اواخر صده 1800 میلادی ممنوعیت استفاده از این نوع فولاد در ساخت بویلرها منتشر گردید. فولاد مذکور بدلیل ساختار داخلی قادر به سرد و گرم کردن های بیش از حد نبوده و بمرور دچار خستگی شده و نهایتا دچار شکست خواهد شد. 2- عدم نظارت بر کیفیت آب مصرفی در بویلرها ( Water Treatment ).در این کشتی آب مصرفی در بویلرها مستقیما از رودخانه می سی سی پی وارد بویلر میشده است و هیچگونه فرآیندی جهت سختی گیری آب انجام نمیشده است . لذا این مسئله منجر به تشکیل رسوب در جداره دیواره و لوله های بویلر شده و نتیجاتا منجر شده تا دمای سطوح فلزی جداره های داخلی بیش از حد افزایش یابد . در وافع شاهد سرد و گرم شدن شدید دیواره های بویلر باشیم . 3- طراحی نامناسب بویلر ( تعدد لوله های سایز کوچک در عوض استفاده از لوله های با ابعاد بزرگ تر ) منجر گردید تا نظافت جداره لوله های بویلر مذکور علی رغم استفاده از آب نامناسب و رسوب گذاری شدید سیستم، میسر نباشد .
راهکار جلوگیری از بروز حوادث مشابه : طراحی مناسب – استفاده از متریال مصرفی استاندارد – پایش آب مصرفی در بویلرها
محل وقوع : کشور فرانسه
زمان : سال 1972 میلادی
شرح حادثه : اینبار حادثه در موتورخانه مرکزی تاسیسات فرآوری نفتی اتفاق افتاد . روشن شدن بویلر با مشکل مواجه میشود . تکنسین مرتبط چندین بار سعی میکند تا مشعل را روشن نماید و نهایتا زمان پیش پاکسازی فن را اتصال کوتاه مینماید .
در نتیجه گاز در محفظه احتراق جمع شده و با یک جرقه منفجر میگردد . در این حادثه تکنسین مرنبط کشته شده و بویلر مذکور کاملا منهدم میگردد.
علت وقوع مشکل : منشاء اصلی بروز مشکل حذف زمان پیش پاکسازی ( عملکرد فن قبل از روشن شدن مشعل ) و جمع شدن گاز در داخل محفظه احتراق تشخیص داده شده است.
راهکار جلوگیری از بروز حوادث مشابه : عدم استارت سیستم بدون وجود حفاظتهای استاندارد
ترجمه – گردآوری و تدوین : مهندس حسن خلخالی (کپی برداری از مطالب فوق در صورت ذکر منبع بلامانع است )
منابع : Gas Boilers Accidentology feedback